Drugs

In 2021 heeft 10,2% van de scholieren van het voortgezet onderwijs ervaring met cannabis. Dit is sinds 2011 ongeveer gelijk gebleven.

Vergeleken met cannabis gebruiken aanzienlijk minder leerlingen van het middelbaar onderwijs harddrugs, zoals cocaïne (1,1% ooit). Na een daling tussen 1999 en 2007, is het gebruik van cocaïne onder scholieren (12-16 jaar) van 2007 tot 2021 gestabiliseerd.

Lachgas is een kleurloos, zoet geurend en zoet smakend gas. De werkzame stof is di-stikstofmonoxide (N2O). Het is verkrijgbaar in lachgaspatronen (voor bijvoorbeeld slagroomspuiten) en in grote gasflessen. Het gas wordt in een ballon gespoten. De gebruiker ademt in en uit in de ballon. Het inademen van lachgas zorgt voor een tijdelijk zuurstoftekort in de hersenen. Gebruikers ervaren een korte, sterke roes die ongeveer 1 tot 5 minuten duurt. Tussen 2019 en 2021 is het percentage scholieren dat ervaring heeft met lachgasgebruik sterk afgenomen. Het gebruik daalde van 9,9% in 2019 naar 4,7% in 2021. De daling vond onder zowel jongens als meisjes plaats.

Het kabinet heeft lachgas per 1 januari 2023 op lijst II van de Opiumwet geplaatst. Daarmee is recreatief gebruik van lachgas verboden. Onafhankelijke wetenschappers hebben namelijk vastgesteld dat het gebruik van lachgas een risico vormt voor de volksgezondheid en het tot overlast en verkeersongevallen leidt. De ‘eigenlijke’ toepassingen van lachgas, zoals in de zorg, technische industrie en horeca, worden van het verbod uitgezonderd.

• Wil je meer weten over de effecten en feiten van lachgas, bekijk dan het dossier lachgas van het Trimbos-instituut.
• Het problematische gebruik van lachgas is toegenomen, zegt drugsonderzoeker Ton Nabben in Het Parool (2020).

Een populair voorbeeld van een designerdrug is 3-MMC. Dit wordt ook wel ‘Poes’ of ‘3m’ genoemd. De effecten van deze drugs lijken op die van de ‘traditionele’ drugs MDMA en cocaïne. Het wordt meestal verkocht als poeder en kan zowel worden geslikt als gesnoven. Deze drugs wordt sinds 2012 verhandeld.

Uit het Grote Uitgaansonderzoek uit 2020 blijkt dat 8,9% van de respondenten in het jaar daarvoor 3-MMC had gebruikt. 3-MMC staat inmiddels vanaf 2021 op Lijst II van de Opiumwet en is daarmee officieel verboden in Nederland.

Het percentage scholieren in Nederland dat ervaring heeft met ecstasy ligt al sinds 2003 op hetzelfde niveau, namelijk rond de 2%. Naarmate scholieren ouder worden stijgt dat aandeel.

Tussen 2003 en 2015 halveerde het percentage scholieren van 12-16 jaar dat ervaring had met amfetamine van 2,0% naar 1,1%, en in 2019 stabiliseerde dit percentage op 1,2%. Net als bij andere harddrugs het geval is, blijft het percentage scholieren dat amfetamine gebruikt alle jaren laag.

Regelmatig verschijnen er stoffen op de markt die wat betreft hun werking vergelijkbaar zijn met de ‘traditionele’ illegale drugs, maar (nog) niet onder de drugswetgeving vallen. Deze drugs staan bekend onder de verzamelterm Nieuwe Psychoactieve Stoffen (NPS) of designerdrugs. Ze worden geproduceerd om de drugswetgeving te omzeilen.

Door kleine structurele veranderingen in de chemische structuur van een illegale drug aan te brengen, ontstaat een nieuw en nog legaal psychoactief middel met vergelijkbare effecten als illegale drugs. In 2019 rapporteerde 1,5% van de Nederlandse scholieren van 15 en 16 jaar ooit een NPS gebruikt te hebben. Het gebruik lag hiermee op het niveau van dat van cocaïne (1,7%) en amfetamine (1,4%).