Kindermishandeling: herken de signalen en geef hulp

Kinderen die worden mishandeld moeten eerder worden opgemerkt. Dan kunnen vroegtijdig maatregelen worden genomen om kindermishandeling te stoppen en de schade te beperken.

Het Rijk werkt samen met gemeenten om kindermishandeling integraal en lokaal aan te pakken, de verbinding te leggen tussen zorg, medici, onderwijs en justitie en de kennis over een effectieve aanpak te versterken. Zodat wordt bijgedragen aan veiligheid van slachtoffers en een betekenisvolle vervolging van daders.

Veilig Thuis is het advies- en meldpunt huiselijk geweld en kindermishandeling. Veilig Thuis geeft advies, neemt meldingen in ontvangst, beoordeelt de noodzaak van vervolgstappen en onderzoek en leidt toe naar passende hulp voor alle betrokkenen.

Veilig Thuis is er voor iedereen, jong en oud, die te maken heeft met huiselijk geweld of kindermishandeling. Veilig Thuis is 24/7 bereikbaar en heeft een gratis telefoonnummer voor zowel professionals als slachtoffers, plegers, getuigen of direct andere betrokkenen. Omstanders zoals buren, familie, et cetera kunnen bij Veilig Thuis ook advies vragen als zij zich zorgen maken over iemand die met geweld te maken krijgt.

Er zijn afspraken gemaakt tussen Veilig Thuis en justitiële partners, als politie en OM, ten behoeve van een goede samenwerking op het terrein van huiselijk geweld, kindermishandeling en overige zorgmeldingen van de politie. Hierdoor kan er sneller en effectiever worden ingegrepen in onveilige situaties. Bekijk het model voor de samenwerkingsafspraken tussen Veilig Thuis, Politie en OM.

Bij huiselijk geweld en kindermishandeling werkt het Openbaar Ministerie (OM) vanuit de visie dat een strafrechtelijk traject moet bijdragen aan de veiligheid en veerkracht van de betrokken personen. Het OM zoekt met andere woorden naar de manier waarop het strafrecht het beste bijdraagt aan een duurzaam en veiliger leven van een kind. Een interventie vanuit het strafrecht ondersteunt namelijk in beginsel het ingezette veiligheidsplan.

Het OM besluit zelfstandig welke interventie uit het strafrecht wordt ingezet of welke interventie ze aan de rechter voorstelt. Vaak kan het OM zelf voorwaarden aan een dader opleggen, bijvoorbeeld verplichte hulpverlening of contactverboden. In sommige zaken legt het OM dit voor aan de rechter, zodat deze een beslissing kan nemen. Dit gebeurt vooral in ernstige zaken of in zaken waarbij de verdachte niet zonder meer instemt met de opgelegde voorwaarde(n) van het OM.

Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de preventie van kindermishandeling, maar moeten ook hulp bieden aan ouders en mishandelde kinderen. Bovendien moeten zij gevallen waarbij mishandeling wordt vermoed onderzoeken. Het NJi maakte een duidelijk overzicht hoe je effectief beleid opstelt.

De gemeenten zijn verantwoordelijk voor Veilig Thuis (voorheen AMK en Steunpunten Huiselijk Geweld). De gemeente heeft een belangrijke rol bij de aanpak van kindermishandeling. Ze voeren de regie op de samenwerking tussen alle betrokken partijen (jeugdzorg, (huis-) artsen, onderwijs, kinderopvang, GGZ, reclassering, politie en het Openbaar Ministerie) en dragen ook zorg voor het lokale aanbod van opvoed- en gezinsondersteuning. Dit lokale aanbod speelt een belangrijke rol bij de preventie en signalering van kindermishandeling.

De gemeente (burgemeester) kan een tijdelijk huisverbod opleggen aan de dader. De politie wordt hierbij ook ingezet. Deze bestuurlijke maatregel biedt de mogelijkheid om bij een noodsituatie een afkoelingsperiode in te stellen waarbinnen de nodige hulpverlening op gang kan worden gezet.

De politie krijgt jaarlijks te maken met ruim 95.000 incidenten van huiselijk geweld en kindermishandeling.

Als er sprake is van een acute, dreigende en onveilige situatie voor een slachtoffer (zowel kinderen als volwassen) kan er direct met de politie contact worden opgenomen.

De politie treedt op bij kindermishandeling en zet de opsporing en vervolging van de daders in gang. Naast de (strafrechtelijke) aanpak van het geweld richt de aanpak van de politie zich ook op het stoppen van geweld via hulpverlening. De politie richt zich hierbij niet alleen op de pleger, maar zorgt ook dat er contact komt tussen hulpverlening en slachtoffer en/of kinderen. De politie werkt daarbij nauw samen met verschillende instanties. Zoals het Openbaar Ministerie, Raad voor de Kinderbescherming, reclassering, daderbehandelaars, vrouwenopvang en gemeenten.

Als ouders samen met hun eigen netwerk en/of een vrijwillige hulpverlener de problemen niet kunnen oplossen en de opvoedingssituatie blijft bedreigend voor de ontwikkeling van het kind, dan wordt de Raad voor de Kinderbescherming (RvdK) ingeschakeld.

De RvdK onderzoekt de situatie van het kind en het gezin om te achterhalen of sprake is van een zodanig bedreigende opvoedingssituatie dat verplichte hulp nodig is. In dat geval verzoekt de RvdK de rechter een maatregel van kinderbescherming op te leggen. Ook kan de RvdK het Openbaar Ministerie adviseren over het opleggen van jeugdhulp of begeleiding door de jeugdreclassering in een strafrechtelijk kader in het geval van een jeugdige dader.

• Magazine RvdK: De rol van de RvdK bij de bestrijding van huiselijk geweld en Samen de strijd aangaan tegen kindermishandeling

De Raad voor de Kinderbescherming komt op voor kinderen van wie de ontwikkeling en opvoeding gevaar loopt.

Het Verwey-Jonker Instituut doet onderzoek naar kennis, netwerksamenwerking en interventies over huiselijk geweld en kindermishandeling.

Het WODC is het kennisinstituut van het ministerie van Justitie en Veiligheid. Het WODC doet onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek of laat dit doen door erkende instituten en universiteiten, ter ondersteuning van beleid en uitvoering.