If it’s too good to be true, it’s too good to be true

Dit rapport beschrijft welke jongeren zich laten lenen als geldezel en wat hen kenmerkt. Ook worden aanbevelingen gedaan voor preventie.

Halt en de Betaalvereniging Nederland hebben onderzoeker dr. Inge B. Wissink gevraagd een literatuurverkenning te doen naar de kenmerken van jonge geldezels. Wissink heeft daarvoor 20 nationale en internationale onderzoeken over geldezels bestudeerd.

Leeftijdscategorie

Over de precieze leeftijdscategorie van de geldezels zijn de bevindingen wisselend: de meeste bronnen duiden erop dat de geldezels vooral worden gevonden in de 18+ leeftijdscategorie (tot 35 jaar), terwijl de leeftijd eerder lager lag (adolescenten). Meer recente berichten wijzen weer nadrukkelijker op de jongere categorie geldezel.

Makkelijk geld

Wat wel duidelijk is, is dat de potentiële geldezels zich zowel op online platforms als op straat, op school of in de sportclub laten verleiden door de belofte van ‘makkelijk geld’. Kwetsbare groepen jonge mensen zoals jongeren uit multiprobleemgezinnen, met beperkt ouderlijk toezicht, en jongeren met psychische problemen, verslaving, die dakloos zijn en financiële problemen hebben, makkelijker te verleiden zijn.

Over in hoeverre de geldezels zich nu bewust of onbewust zijn van de illegale aard van hun praktijken en als dader of als slachtoffer bezien moeten worden, zijn de meningen verdeeld. Jongeren met een LVB-beperking worden in dit verband genoemd als potentieel makkelijke slachtoffers van recruiters,

Aan de andere zijn er de geldezels die zich volledig bewust zijn van de illegale praktijken waarmee ze zich bezighouden en zij geven, nadat ze gepakt zijn, ook gewoon toe dat ze het doen voor het geld. Deze geldezels maken vaak deel uit van een straatcultuur waarin offline en online gepronkt wordt met geld en een luxe levensstijl en waarin crimineel gedrag genormaliseerd en geïmiteerd wordt.

Preventie

Wat bijna alle geldezels met elkaar gemeen hebben is dat zij totaal geen weet hebben van de gevolgen van het gepakt worden als geldezel:

• dat je een strafblad krijgt
• geen Verklaring Omtrent Gedrag meer kan krijgen
• dat banken een register hanteren voor personen die frauduleuze handelingen hebben verricht
• dat dat er toe kan leiden dat je bijvoorbeeld geen lening of hypotheek meer kan afsluiten

Preventieprogramma’s zouden deze gevolgen nog veel meer onder de aandacht moeten brengen, mogelijk met behulp van ervaringsdeskundigen.

De programma’s kunnen zich daarnaast richten op het onderuit halen van excuses en neutralisaties, de normalisatie gedachte (‘iedereen doet het’; ‘het is normaal’), op het leren ‘nee’ zeggen (omgaan met groepsdruk) en op het benadrukken dat als iets te mooi lijkt om waar te zijn, dat het dan ook vaak niet waar is.

Er zou ook moeten worden nagedacht via welke wegen preventieprogramma’s de doelgroep het beste zouden kunnen bereiken. Om een zo groot mogelijke doelgroep te bereiken, en gezien de bevindingen over de leeftijd (adolescenten – jong volwassenen) en het opleidingsniveau (lager) van de geldezels in Nederland, ligt het voor de hand om bijvoorbeeld preventieprogramma’s aan te bieden aan jongeren via het middelbaar beroepsonderwijs (MBO).

Aanpak ontwikkelen

Halt en de Betaalvereniging Nederland trekken samen op om het fenomeen geldezels te bestrijden. Om dit te kunnen doen, is het belangrijk om goed in beeld te hebben over welke jongeren het precies gaat bij money muling. Met de resultaten van dit onderzoek ontwikkelt Halt in opdracht van de Betaalvereniging Nederland een aanpak te ontwikkelen die ingezet kan worden onder mbo-scholieren.