LVB jongeren, voorkom dat ze tussen wal en schip raken
Komen jongeren met een licht verstandelijke beperking (LVB) vaker in contact met politie en justitie? Hoe zijn ze vertegenwoordigd in de cijfers van jeugdcriminaliteit? En het belangrijkste, wat kun je daaraan doen?
Signalen van een LVB
Vaak gaat het vooral om vermoedens van een LVB die je hoort van bijvoorbeeld wijkagenten of jongerenwerkers. Wil je als gemeente deze signalen serieus nemen, dan kun je het jeugdbeleid hierop aanpassen. Tenslotte verdient elke jongere in jouw gemeente een toekomstperspectief dat bij hem past.
Van de mensen die in de gevangenis zitten, heeft ongeveer 45% een licht verstandelijke beperking.
Betekenis en omvang
Bij een IQ tussen de 50-85 én als iemand zich sociaal slecht redt, spreken we van een LVB. Deze mensen hebben een beperkt probleemoplossend vermogen.
Uit schattingen van het Sociaal Cultureel Planbureau blijkt dat ongeveer 15,7% (1 op de 6) van de bevolking een IQ heeft tussen de 50-85. Ongeveer 6,4% heeft ook een licht verstandelijke beperking.
Mensen met een LVB begrijpen anderen vaak verkeerd en vatten hun reacties verkeerd op. Daardoor komen ze makkelijk in de problemen die ze niet of met veel moeite kunnen oplossen. Ze raken gefrustreerd en veroorzaken daardoor weer nieuwe problemen.
Bewustwording & herkenning
Het is dus ook niet zo vreemd dat deze jongeren vaker met justitie in aanraking komen. Hoe vaak dat is, is erg lastig te meten. Van de jongeren die in hechtenis zitten is het aantal jongeren met een LVB hoger dan het aandeel bij volwassenen. Bij volwassenen wordt dit geschat op 30% tot 45%.
Om in de keten structureel meer aandacht te hebben voor LVB is het van belang om vooral te blijven inzetten op bewustwording en de herkenning, blijkt uit een procesevaluatie (WODC, 2021).
Relatie jeugdcriminaliteit en LVB
Een direct verband tussen LVB en criminaliteit bestaat niet. Wel is duidelijk dat jongeren met een LVB extra kwetsbaar zijn voor het ontwikkelen van crimineel gedrag.
Een belangrijke risicofactor bij jongeren met een LVB die kan leiden tot criminaliteit, is overvraging. Vaak wordt een verstandelijke beperking niet of te weinig (h)erkend. Een jongere wordt dan te hoog ingeschat en raakt overvraagd. Dat geeft steeds meer problemen en frustraties en kan leiden tot onhandelbaar gedrag.
Andere risicofactoren
- Weinig inzicht hebben in consequenties van hun gedrag
- Minder inlevingsvermogen hebben
- Gebrekkige sociale vaardigheden en een laag zelfvertrouwen, waardoor jongeren makkelijk te beïnvloeden zijn, bijvoorbeeld door foute vrienden
- Weinig zelfcontrole hebben
- Gebrek aan dagbesteding, geen hobby’s hebben of nergens lid van zijn, waardoor deze jongeren uit verveling vaker doelloos op straat rondhangen.
Een LVB wordt als een extra risicofactor gezien.
Virtual reality-simulatie
Wil jij een indruk krijgen wat de impact van LVB is op jongeren? In een virtual reality-simulatie kun je zelf ervaren hoe het is om een LVB te hebben. Wil je gebruiken maken van de VR-film? Lees dan ons nieuwsbericht: VR-films over LVB en huiselijk geweld.
Jongeren met een LVB kunnen dus nogal makkelijk worden uitgebuit. LVB jongeren zijn vaak slachtoffer van criminaliteit in plaats van dader. Wil je praktisch aan de slag met de aanpak van jongeren met een LVB in jouw gemeente? Start dan met deze 5 concrete stappen voor blijvende aandacht voor LVB.
Aandachtspunten in beleid
Jongeren met een licht verstandelijke beperking hebben hulp nodig om mee te kunnen doen in de samenleving. Vaak doen zij een beroep op (gemeentelijke) voorzieningen. Het is niet altijd eenvoudig om beleid te maken voor jongeren met een LVB. Een aantal aanknopingspunten.
In de inspiratiebundel Iedereen doet mee! Ook met een LVB (VNG, 2021) staan voorbeelden hoe gemeenten kunnen werken aan inclusie van mensen met een beperking.
Heb je vragen of wil je even sparren?
Mail of bel, daar zijn we voor!
Nicole Langeveld
Adviseur jeugdcriminaliteit, Veiligheid en zorg
Strafrecht
Hoe meer professionals weten dat mensen met een LVB sterk oververtegenwoordigd zijn binnen het strafrecht, hoe meer zij zullen beseffen dat zij ook te maken hebben met deze groep in hun dagelijks werk. Daarvoor is het inzetten van voorlichting of trainingen cruciaal, blijkt uit een procesevaluatie (WODC, 2021).
Ook is het van belang om aandacht voor LVB in het sociaal verhoor en het gebruik van de SCIL te stimuleren, zodat er eerder en meer informatie beschikbaar komt over een mogelijke LVB.
Ga praktisch zelf aan de slag met de aanpak van jongeren met een LVB in jouw gemeente.
Iedereen doet mee! Ook met een LVB
PraktijkvoorbeeldLVB in de strafrechtketen procesevaluatie
EvaluatieJe ziet het niet, dus leer het zien!
ToolkitMeer meedoen: Inzicht in de onderwijs- en arbeidsmarktdeelname van mensen met een licht verstandelijke beperking
OnderzoekLevenslange obstakels; Een levensloopstudie naar licht verstandelijk beperkten in het strafrecht en in de zorg
OnderzoekMeer informatie over LVB
Meer informatie over LVB vind je op deze websites: