Kleuren buiten de lijn doet geen pijn

Woensdagmiddag; het is koud buiten en er ligt een mooi dik pak sneeuw. Mijn kinderen zitten warm binnen en zijn gezellig aan het kleuren. Totdat mijn zoontje boos naar me toekomt. Hij is uitgeschoten met zijn stift op zijn kleurplaat… Zijn gele stift is buiten het lijntje van de Pokémon gekomen. Hij wil een nieuwe kleurplaat.

Heb je zelf eens een kleurplaat gepakt en bewust buiten de lijnen gekleurd? Ik wel, en dat vond ik best lastig. Het voelt als fout, maar stiekem ook leuk en uitdagend. Kleuren binnen de lijnen is de norm die we ons zelf opleggen of door anderen wordt opgelegd, bijvoorbeeld door de organisatie waar we voor werken. Denk bijvoorbeeld aan het volgen van protocollen of het zich houden aan de gemaakte werkafspraken. Deze bieden vaak houvast en tegelijkertijd kunnen ze ook verstikkend en belemmerend werken. Zeker bij complexe casuïstiek zoals bij jongeren uit multiprobleem gezinnen waarbij de veiligheid en overlast in het geding zijn.

Botsing

Deze gezinnen kampen met meervoudige problemen. In het hulpaanbod bestaat een spanningsveld tussen de leefwereld van het gezin of die van de jongere en jouw systeemwereld. Als professional word je geacht om domein overstijgend samen te werken in jouw wereld. Dat is niet altijd even eenvoudig. Want het huidige zorglandschap sluit onvoldoende aan bij het gezin of de jongere waar een veiligheidsprobleem speelt. Helaas is de inrichting van het zorglandschap gebaseerd op een algemeen aanbod, met vaste protocollen en werkwijzen. Dit aanbod sluit onvoldoende aan bij de jongere of het gezin met multiproblemen. Zij hebben juist vaak behoefte aan specifieke hulpverlening. Ook als ze geen concrete hulpvraag hebben!

Worsteling

Naast het ontbreken van een concrete hulpvraag, zien we regelmatig contra-indicaties: verslaving in combinatie met LVB, psychiatrie en huiselijk geweld. De aanpak van deze problemen is verdeeld over verschillende methodieken, protocollen en organisaties. Alleen in de leefwereld spelen deze problemen allemaal tegelijkertijd. Veel professionals voelen zich verantwoordelijk en zijn betrokken, met als gevolg dat uiteenlopende protocollen en werkwijzen dominant zijn. En dit terwijl jij duidelijk voor ogen hebt wat écht nodig is in het gezin. Welke protocol is dan leidend? Kun je als professional ingrijpen? En vooral, waarmee is het gezin daadwerkelijk geholpen?

Schatkist

Professionals hebben vaak een schatkist aan creatieve oplossingen. In het werkveld stroomt het ook over van de bevlogenheid om een multiprobleemgezin écht te helpen en maatwerk te bieden. Wat schuurt zijn de opgelegde protocollen en vaste werkwijzen die ze moeten volgen. Dat botst!

Hoe gaan we de nieuwe kleurplaat inkleuren?

Ik heb mijn zoontje een nieuwe kleurplaat gegeven en hij is opnieuw begonnen. Maar de werkelijkheid van de systeemwereld is niet zo eenvoudig. Of toch? In mijn ervaring zijn professionals creatief in hun werk, maar hebben zij 4 randvoorwaarden hard nodig om hun werk goed te kunnen doen: ze willen gehoord en gezien worden. Bovendien willen ze zich veilig voelen en het vertrouwen krijgen om creatief aan de slag te gaan om deze jongeren en gezinnen met complexe problemen op maat te helpen. Laat dat nou precies zijn, wat jongeren en gezinnen ook allemaal graag willen. Kleuren buiten de lijn doet geen pijn, je moet alleen stug doorgaan en als professional telkens opnieuw blijven proberen. Het helpt heel erg als organisaties daarvoor hun medewerkers deze ruimte ook bieden. Dán is het voor iedereen een win-win!