Avondklokrellen. Overal popten ze op; uiteindelijk kregen 15 gemeenten er mee te maken. ME-charges, traangas, het waren ‘on-Nederlandse toestanden’, aldus de deskundigen. De beelden gingen de hele wereld over. Boze en geschokte burgemeesters voerden op dag 4 in verschillende steden preventief noodverordeningen en noodbevelen uit, ouders werd gesmeekt hun kinderen binnen te houden. Het leek te helpen; op de vijfde dag bleef het bij opruiing op social media en wat laatste stuiptrekkingen, grote incidenten bleven uit.
Column door Mariëlle Jansen
Maar de gevolgen waren groot. Ondernemers die al op sterven na dood waren, kregen het genadeschot toen ze hun zaak letterlijk kapotgeslagen zagen worden via social media. Volgens de politiebond ging het om de hefstigste rellen sinds de krakersrellen van 1980. Burgemeesters spraken in niet mis te verstane bewoordingen hun afschuw uit.
Wie waren toch deze relschoppers en wat bewoog ze? Het antwoord daarop is alles behalve eenduidig. Volgens een analyse van Trouw (25 januari 2021) lijkt het er nog het meest op dat het een breed palet is van verveelde jongeren, sensatiezoekers tot (beroeps)demonstranten. Bij wie sluimerende frustraties een belangrijke trigger geweest zijn om uit de bocht te vliegen. Maar dus ook een groep voor wie het rellen een verzetje was. Die roken dat het knokken ging worden en wel oren hadden naar een beetje spanning en sensatie. En dan zijn er natuurlijk nog de copy cats die – al dan niet via social media – weer andere na-apers aansporen om mee te doen. Lang niet allemaal jongeren of jong-volwassenen, maar wel het merendeel.
Premier Rutte wilde geen sociologische theorieën loslaten op dit ‘op geen enkele wijze goed te praten gedrag’. Maar hij verwarde hiermee – zoals Lubach in zijn programma ‘Zondag met Lubach’ treffend verwoordde – goed praten met verklaren. Sociologische en psychologische verklaringen helpen namelijk wel degelijk bij het vinden van oplossingen.
Oog hebben voor factoren is een deel van de oplossing
Frustraties, verveling en groepsprocessen; natuurlijk waren ze niet de enige oorzaken van dit gedrag. Daarvoor is ons gedrag te complex. Maar ze zijn wel degelijk een factor van belang. Want als je je stierlijk verveelt, boos of gefrustreerd bent én hierin ook nog gelijkgestemden vindt, dan is de drempel voor grensoverschrijdend gedrag al snel een stuk minder groot. Tel daarbij op dat je je in een groep anoniem en onzichtbaar waant – met een hoodie over je hoofd is dat vaak ook letterlijk het geval – en alle ingrediënten voor een explosieve cocktail zijn aanwezig.
Oog hebben voor deze factoren is dus een deel van de oplossing. Ook al lijkt een nieuwe spoedwet ons voorlopig nog even van de straat te houden na negenen, de avondklok is tijdelijk. Wat niet betekent dat dan straks de lont uit het kruitvat is. Hoe ernstig ook – de rellen zijn ‘slechts’ een symptoom van een veel dieper gelegen probleem. Van maatschappelijke onrust die zich een weg naar buiten baant zodra je het ventiel eruit trekt.
De crisis treft jongeren disproportioneel
En jongeren treft deze crisis disproportioneel. Want het jonge brein is gewoonweg nog niet af. Moet zich nog ontwikkelen. Geprikkeld worden. En die ontwikkeling stagneert nu. Verveling, afgezonderd zijn van je vrienden, niet genoeg kunnen bewegen, je ouders niet kunnen ontvluchten, net zoals dat beeldscherm waar je de hele dag aan vast geplakt zit. Het is funest.
Corona laat diepe wonden na, ook bij degenen die niet besmet zijn met het virus. Zolang deze wonden blijven dooretteren, blijft de situatie zorgelijk. Zover als de rellen zal het – qua verstoring van de openbare orde – misschien niet meer komen. Maar in de privésfeer zijn de problemen er niet minder om. (Jeugd)psychologen en -psychiaters luidden al langere tijd de noodklok. Aangevoerd door de Barendrechtse wethouder voor Jeugdzaken hebben ze de handen ineen geslagen en samen met andere hulpverleners, deskundigen en gemeenten én de jongeren een brandbrief naar het kabinet gestuurd.
Er is werk aan de winkel.
Ze vragen het kabinet om binnen 4 maanden met een actiegericht Deltaplan te komen dat jongeren perspectief biedt (Binnenlands Bestuur, 1 februari 2021 ). Er is werk aan de winkel op het gebied van onderwijs, werkgelegenheid, geestelijke gezondheid en inkomen. Volgens de schrijvers van de brandbrief moet er snel een steunpakket komen. “Hoe langer je wacht, hoe groter het probleem wordt,” aldus wethouder Roopram van Barendrecht. Op het thema onderwijs is dat pakket er nu: in 1 klap investeert het kabinet daar nu meer in dan in de hele kabinetsperiode ervoor. Maar we zijn er nog lang niet.
Voor wie wel weer behoefte heeft aan een feestje: op 17 maart ben je van harte uitgenodigd op het vierjaarlijkse ‘feest van de parlementaire democratie’. Mocht het ook echt doorgaan, dan is dit hét moment om je stem te laten horen. Wie mijn stem krijgt weet ik nog niet, maar dat zou zo maar een van de partijen kunnen zijn die het thema jeugd hoog in het verkiezingsprogramma hebben staan. Stiekem wil ik die jeugdminister namelijk gewoon weer terug. Want volgens mij kunnen we die nu beter gebruiken dan ooit.
Nieuws
Nieuws
Nieuws