Hulpplatform Keerpunt voor slachtoffers van criminele uitbuiting

Zorgen over het ronselen en dwingen van kwetsbare en jonge personen tot het plegen van (zware) strafbare feiten, nemen al jaren toe. Tegelijkertijd ervaren slachtoffers van criminele uitbuiting hoge drempels bij het zoeken naar hulp en bescherming. Op dit moment is er nog geen passend en duurzaam hulp- en beschermingsaanbod voor slachtoffers en naasten. Thris Leito vertelt: “Wij zien het als een belangrijke uitdaging om in contact te komen met deze onzichtbare groep slachtoffers. Met Keerpunt leveren we een waardevolle bijdrage aan het bereiken, ondersteunen en beschermen van slachtoffers van criminele uitbuiting, kwetsbare jongeren in de criminaliteit en hun naasten in heel Nederland.”

Kansen en uitdagingen bij de aanpak van criminele uitbuiting

Voordat het hulpplatform Keerpunt het levenslicht zag, voerde het CKM een haalbaarheidsonderzoek uit. Hiervoor spraken ze met nationale en internationale stakeholders, zoals politie, advocatuur, hulpverleningsorganisaties en natuurlijk de jongeren zelf. Leito vertelt: “We hebben het gehad over de kansen van een platform, maar ook over de uitdagingen waar we rekening mee moeten houden.”

Zo is het vaststellen en beoordelen van het dwangelement bij criminele uitbuiting ontzettend ingewikkeld. Slachtoffers worden vaak niet herkend als slachtoffer én herkennen zichzelf ook niet als slachtoffer. Leito: “Bij ons kunnen alle jongeren die in de knel zijn geraakt met criminaliteit terecht voor hulp en advies.”

Een andere uitdaging is de rol van sociale media. Deze is volgens Leito veelzijdig. Ze vertelt: “Jongeren bewegen zich moeiteloos over het internet. Omdat deze slachtoffers zichzelf niet als slachtoffer zien en dus zelf nauwelijks aankloppen voor hulp, zetten wij in op een proactieve online benadering. We richten ons op het online identificeren, benaderen en bereiken van potentiële slachtoffers en bewegen hen richting hulp in de vorm van laagdrempelig chatcontact in een beveiligde omgeving. Hier kunnen zij anoniem hun verhaal delen. Dit bereiken we met doelgerichte campagnes op Instagram, Telegram, Snapchat en Tiktok.”

“We werken nauw samen met verschillende belanghebbenden en instanties die zich dagelijks inzetten voor de doelgroep.”

Samenwerken aan preventie, begeleiding en toekomstperspectief

Volgens Leito zijn er meer kansen. Zoals inzicht krijgen in de problematiek en het vertalen van deze inzichten naar content die bijdraagt aan kennis, bewustwording en handelingsperspectief voor professionals. En ook slachtoffers een unieke en laagdrempelige mogelijkheid bieden om voor de eerste keer op een veilige manier in gesprek te gaan met een hulpverlener.

Leito: “Maar slachtoffers helpen en beschermen kunnen wij niet alleen. Een goede overdracht van anonieme online hulp naar fysieke hulpverlening is van groot belang om de veiligheid van jongeren en hun families te waarborgen en verdere betrokkenheid bij criminele activiteiten te voorkomen. Daarom werken we nauw samen met verschillende belanghebbenden en instanties die zich dagelijks inzetten voor de doelgroep, op het gebied van preventie, begeleiding en het bieden van toekomstperspectief.”

Drie pijlers van het Hulpplatform Keerpunt

Het Hulpplatform ‘Keerpunt’ bestaat uit drie pijlers: de proactieve online outreach, de anonieme hulpchat en het kennisportaal over criminele uitbuiting. Leito legt uit: “Bij Keerpunt werken we aan bewustwording. We willen dat slachtofferschap wordt (h)erkend. Bij de anonieme hulpchat kunnen slachtoffers in een beveiligde omgeving anoniem chatten met hulpverleners van ‘Chat met Fier’.

Uit de anonieme gesprekken krijgen we inzage in het perspectief en het verhaal vanuit de doelgroep zelf. We hebben bijvoorbeeld al gezien dat slachtoffers en ouders bang zijn voor vervolging en represailles vanuit het criminele netwerk. Zij zijn op zoek naar alternatieven, voelen zich vaak niet gehoord en missen passende hulp en ondersteuning. Daarom zullen we ook op korte termijn starten met een onderzoek naar passende zorg- en veiligheidstrajecten, werken we aan een module voor de ondersteuning van ouders en aan de samenwerking met gemeenten. In het kennisportaal over criminele uitbuiting kunnen onder meer slachtoffers, naasten en professionals informatie opzoeken over criminele uitbuiting.”

Advieslijn brengt situatie van jongere in beeld

De anonieme hulpchat zet vooral in op zelfregie. Chat met Fier brengt de situatie van de jongere in kaart en geeft informatie, handvatten en advies over de problematiek of klachten. Ook wordt bekeken  wie een jongere in zijn netwerk van familie en vrienden in vertrouwen kan nemen en wordt de veiligheid in ogenschouw genomen zodat deze gewaarborgd is.

Leito vertelt: “Op het moment dat meer hulp nodig is, zijn er verschillende routes. Zo kunnen gesprekken toeleiden  naar de directe omgeving of zorgcoördinatoren en wordt er samengewerkt met de AVIM (Afdeling Vreemdelingenpolitie, Identificatie en Mensenhandel) als een jongere bijvoorbeeld bereid is om daadwerkelijk aangifte te doen.”

“Investeer in het wegnemen van de voedingsbodem van de problematiek en vergroot de perspectieven en kansen voor kwetsbare kinderen en gezinnen, aan de voor- en achterkant van het probleem.”

Blijven investeren in de doelgroep van criminele uitbuiting

Leito benadrukt dat het belangrijk is om ook aan de voorkant van problemen een vangnet te creëren voor jongeren. En niet alleen als het al mis is gegaan. Aan beleidsmakers wil ze meegeven: “Investeer duurzaam en proactief in deze kinderen en hun gezinnen. Ik zie jammer genoeg nog te weinig dat geleerde lessen worden meegenomen naar nieuwe initiatieven of interventies. Dat is wel belangrijk om te doen. Investeer in het wegnemen van de voedingsbodem van de problematiek en vergroot de perspectieven en kansen voor kwetsbare kinderen en gezinnen, aan de voor- en achterkant van het probleem.”

Meer informatie over Keerpunt staat op de website keerpunt.chat.

Keerpunt wordt gefinancierd door het ministerie van Justitie en Veiligheid.