Het toekomstscenario kind- en gezinsbescherming wordt in de proeftuin FoodValley getoetst en verder ontwikkeld. Foodvalley is 1 van de 11 landelijke proeftuinen en richt zich op het door ontwikkelen van een netwerksamenwerking. Het doel is om te komen tot een samenhangende en gezinsgerichte aanpak voor alle huishoudens met en zonder kinderen waar sprake is van onveiligheid.
door Danisa Latuhihin
Regio FoodValley werkt samen met onder meer Veilig Thuis (VT), de Raad voor de Kinderbescherming (RvdK), Gecertificeerde Instellingen (GI) en lokale teams. Mariska van der Steege is sinds begin 2022 projectleider. Ze vertelt over de werkwijze en de eerste resultaten van deze pilot.
“We hebben een visie waar de jeugdbescherming naartoe moet, een perspectief waar we naartoe werken”, vertelt Van der Steege. Er zijn landelijk 11 proeftuinen en elke proeftuin heeft naast de algemene opdracht een specifieke opdracht gekregen. “Onze specifieke opdracht zet in op de samenwerking tussen het preventief kader met het gedwongen kader en onderzoekt hoe een Regionaal Veiligheidsteam vorm kan krijgen. Ook de verbinding met de volwassen-GGZ en vrouwenopvang werken we verder uit”, licht Van der Steege toe.
De werkwijze in de pilot verschilt nogal van de reguliere werkwijze. De reguliere werkwijze in de jeugdbescherming is in Nederland in een keten georganiseerd. Veelal begint dat met een melding bij Veilig Thuis. Van der Steege legt uit: “Als je een beetje pech hebt, gaat Veilig Thuis onderzoek doen. Vervolgens kan er iemand ingeschakeld worden vanuit jeugdbescherming. Als die aan de slag gaat, maar geen verandering merkt, wordt een raadsonderzoek aangevraagd. Vervolgens vraagt de Raad voor de Kinderbescherming een maatregel bij de kinderrechter aan en wordt deze door een Gecertificeerde Instelling uitgevoerd. De gemiddelde doorlooptijd van al deze stappen is ongeveer 8 maanden, weten we uit onderzoek.”
Daarnaast blijkt uit onderzoek dat veel instanties zich met zo’n gezin bemoeien maar dat in veel gevallen het geweld niet stopt. Al die tijd gaat de onveiligheid van kinderen gewoon door. Van der Steege: “In Nederland zijn we het met elkaar eens dat dit systeem aan alle kanten piept en kraakt. De keten is veel te lang. Deze werkwijze zorgt ervoor dat gezinnen worden doorgeschoven. Elke keer hebben gezinnen met iemand anders te maken. Ook kunnen gezinnen niet vertellen of ze met Veilig Thuis, de Raad of de GI hebben gesproken. Voor hen is het allemaal hetzelfde. De reden dat we een fundamenteel andere manier van werken en een bijpassend systeem nodig hebben, is om te voorkomen dat ouders en kinderen het idee krijgen dat ze in een fuik terechtkomen, waar ze niet meer uitkomen.”
Niemand zit te wachten op een stelselwijziging in de jeugdzorg, weet ook Van der Steege. En dat moet ook zeker niet het doel zijn. “Maar hoe het nu geregeld is, kan ook niet langer. Ons handelen doet soms schade. De keten moet weg en we moeten toewerken naar een model waarin de lokale professional centraal staat, en waar hij/zij de benodigde expertise erbij kan halen. Dit was onder meer de reden voor het toekomstscenario”, legt ze uit.
“De ambitie is om taken in elkaar te schuiven”
Het idee achter het toekomstscenario is dat een lokaal team met het gezin optrekt. Op het moment dat er andere expertise nodig is, dan kan de lokale professional het regionaal veiligheidsteam inschakelen. Van der Steege licht toe: “Je ziet bij de 3 organisaties dat taken overlappen. Veilig Thuis doet onderzoek, de Raad doet onderzoek en de GI doet ook voor een deel onderzoek. De ambitie is dan ook om die werkzaamheden in elkaar te schuiven.”
Het is de bedoeling dat professionals elkaars werk doen. “Wat wij bijvoorbeeld in de proeftuin doen, is dat GI werk van VT doet en VT weer van de GI. Op deze manier ‘ruik’ je aan elkaars werk,” maakt Van der Steege duidelijk. De meerwaarde hiervan zit wat haar betreft ook in het feit dat het werk efficiënter gebeurt. Ze geeft een voorbeeld: “Ik heb vorig jaar een rapport van 3 organisaties achter elkaar gelegd. Bij elkaar wel 80 pagina’s. Wat je hierin zag, is dat 70% hetzelfde is. Organisaties kopiëren veel van elkaar. Als er ergens een fout staat, komt het continue terug. Dit is ook waar ouders vaak over klagen.”
Foto: Mariska van der Steege, projectleider Foodvalley
Met de nieuwe werkwijze voorkomt FoodValley echt maatregelen. Van der Steege vertelt enthousiast: “Ik ben dit jaar bij 103 zaken betrokken geweest. Daarin geven we vooral advies. We denken mee, doen mee en gaan mee met de lokale professional. Van de 103 zaken zijn er 4 door naar een ondertoezichtstelling. Door deze manier van werken houden we 80 tot 85% van de zaken uit de maatregelen. Echt een gigantisch verschil!”
“Gezinnen worden sneller geholpen”
De nieuwe werkwijze zorgt niet alleen voor minder maatregelen, maar gezinnen worden nu ook sneller geholpen. Van der Steege legt uit: “Als er nu een melding binnenkomt, schaalt Veilig Thuis die af naar het lokale team. Dan gaan we er meteen op af. Daar zit heel veel winst in. Als je dan toch een maatregel wilt inzetten dan zorg je dat je de informatie die je lokaal en bij het veiligheidsteam hebt verzameld bij elkaar brengt. Vervolgens leggen we dit voor bij de jeugdbeschermingstafel. De Raad voert een onafhankelijke beoordeling uit op de informatie die er ligt. Eventueel verzamelt ze nog wat extra informatie dat nodig is aan beschermingsonderzoek om het te kunnen voorleggen aan de kinderrechter. Dit nieuwe proces dikt de doorlooptijd enorm in en we waarborgen tegelijkertijd dat er nog een keer kritisch meegekeken wordt naar de voorliggende beslissing. Op die manier hebben we soms binnen een paar weken een maatregel voor elkaar.”
Wanneer is er sprake van een succesvolle pilot. Daar heeft Van der Steege wel een idee bij. “We zijn succesvol als ouders en kinderen zich gehoord voelen, beter geholpen worden en natuurlijk als de onveiligheid binnen een gezin stopt. Ook al houd je natuurlijk gezinnen die op het randje van veiligheid/onveiligheid zitten. We zijn ook succesvol als onze positieve feedback groeit. Ouders voelen zich nog steeds niet altijd gehoord, ook niet door de professional van het Regionale Veiligheidsteam. Maar wat wel echt het verschil maakt, is als professionals net dat stapje extra zetten. Zo vertelde een ouder dat hij om 20.00 uur belde en dat de telefoon door de professional van het Veiligheidsteam werd opgenomen. Ze hadden een goed gesprek. Dat is echt wat het verschil maakt.”.
Van der Steege benadrukt dat het belangrijk is dat gemeenten achter dit toekomstscenario staan en dat ook faciliteren. “Het aantal maatregelen loopt fors terug en daarmee breng je de GI’s met het huidige financieringssysteem meteen in de problemen. Minder maatregelen zorgen natuurlijk ook voor minder geld. Het is belangrijk dat gemeenten hier bewust van zijn en de bestaande organisaties in deze overgangsperiode blijven ondersteunen. Dit vraagt ook om een ander systeem voor de financiering.”
Een doorkijkje nemend naar 2027 heeft Van der Steege een duidelijke hoop. “Ik hoop dat we in 2027 een heel nieuw stelsel hebben. Daarnaast hoop ik dat de 3 organisaties (red. VT, GI en de Raad) die we nu hebben niet meer naast elkaar bestaan. Dat alle functies terecht komen in 1 organisatie. Je ziet dit in veel Europese landen.” Ze moet wel eerlijk bekennen dat het ook een beetje een persoonlijke droom is. “Het is natuurlijk een gigantische operatie. Maar dit probleem gaat me aan het hart. Ik weet zeker dat dit beter moet kunnen. Daar ben ik van overtuigd.”
Danisa is een echte aanpakker en heeft een flinke dosis doorzettingsvermogen. Deze criminologe/sociologe bijt zich vast in complexe veiligheidsvraagstukken en ziet graag snel resultaat. Door de juiste vragen te stellen komt ze snel tot de kern. Altijd in voor een grapje en een echte teamplayer.
Nieuws
Nieuws
Nieuws