Schoolscan als vertrekpunt van preventie jeugdproblemen
De gemeente Valkenswaard investeert sinds afgelopen jaar nog meer in preventie rond thema’s waar jongeren mee te maken krijgen, zowel thuis als op school. Het Centrum Jeugd en Gezin (CJG) van de gemeente en scholengemeenschap Were Di werken hierin nauw samen. Samen willen ze dat kinderen in Valkenswaard zich maximaal kunnen ontwikkelen en gezonder en veiliger kunnen opgroeien. Danisa Latuhihin (adviseur jeugd van het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid) sprak met Maud Timmermans (hulpverlener CJG bij de gemeente) en Andrea Prinsen (schoolpsycholoog ondersteuningsteam Were Di).

“Wij voeren al een paar jaar gesprekken met de gemeente,” vertelt Prinsen van scholengemeenschap Were Di. “Alleen we merkten dat er een verloop was in de groep personen die aan tafel zat. We wilden een goede basis voor de samenwerking leggen, zodat we met elkaar kunnen bouwen aan een veilige en fijne schoolomgeving. Daar zijn we nu mee bezig.” In het begin werd vooral gekeken naar wat al goed ging en waar de verbeterpunten zaten. “Tussen de school en het CJG bestonden al duidelijke werkafspraken. Zo sloten CJG-medewerkers aan bij een Zorg en Advies Team (ZAT) overleg. De verbeterpunten zaten vooral op vasthouden wat al goed liep, dat verder uitbouwen en samen bekijken hoe we ervoor zorgen dat afspraken ook structureel worden vastgehouden en nagekomen.”
Schoolscan als uitgangspunt voor preventie
Om een goed beeld te krijgen van wat er nodig is op school, gebruiken de samenwerkingspartners onder andere de NPO. Dit is een schoolscan die de bestuursorganisatie voor het voortgezet onderwijs OMO ontwikkelde en waar Were Di onder valt. Het bestaat uit vragen over onder meer school, de thuissituatie en sociale activiteiten. De resultaten geven een beeld op 3 niveaus:
- het sociaal emotioneel welbevinden van leerlingen,
- hun executief functioneren zoals emotieregulatie, focus en planning,
- de pedagogische didactische behoeften van leerlingen.
“Hier kunnen we goed uit opmaken waar aandachtspunten liggen en ook wat al goed gaat,” vertelt Prinsen. “De resultaten uit de schoolscan vormen ons uitgangspunt voor preventie. Zijn er bijvoorbeeld opvallende resultaten waar we geen aanbod op hebben? Of zijn er groepen die opvallen en achterlopen op bepaalde domeinen die we extra aandacht moeten geven? Vanuit deze data proberen we preventie op de kaart te zetten.”
Foto: Maud Timmersmans (links) en Andrea Prinsen (rechts)
Aanknopingspunten voor preventie
Zo werd uit de resultaten van de scan duidelijk dat sommige klassen op sociaal emotioneel welbevinden een stuk lager scoorden. Prinsen legt uit: “Het is op dat moment belangrijk om na te gaan waar dat door komt. Daarom hebben we de resultaten van de scan gepresenteerd aan alle teamleiders van school en zijn met hen in gesprek gegaan. Samen zochten we naar mogelijke oorzaken. Dezelfde presentatie hebben we vervolgens ook gedeeld met beleidsmedewerkers onderwijs van de gemeente. De hoofdvraag was steeds: wat zijn uit deze gegevens aanknopingspunten voor een beter aansluitend preventieaanbod?”
Preventieplan
Uit de scan en de gesprekken kwam een beeld van wat er nodig is aan hulp of ondersteuning. Timmermans van het CJG vertelt: “We kijken nu naar het preventieaanbod dat er al ligt en wat daarin mist. Met al deze data kunnen we de bestaande preventiekalender evalueren. Hierin staat welke thema’s per leerjaar aan de orde komen.”
Zo is er in de brugklas aandacht voor sociale mediagebruik en sexting. Voor elke partij is op deze manier helder wat er elk leerjaar wordt behandeld. “We voelen de urgentie om samen met verschillende partijen in te spelen op trends, bijvoorbeeld vapen. Ook de teamleiders van de school ervaren dat zo. De vraag aan ons is of we daar een aanbod op moeten organiseren, bijvoorbeeld in de vorm van voorlichting. Dan moeten we dus stilstaan bij de vraag hoe we dat inbedden in onze school, hoe we zorgen dat het hier goed landt en wie je voor zo’n aanbod moet benaderen.”
Meerwaarde samenwerking
Sinds de opstart van de samenwerking tussen het CJG en Were Di is de communicatie verbeterd, bespreken ze casuïstiek anoniem en kunnen ze elkaar makkelijker vinden. Timmermans: “Sinds ik fysiek op school ben, is de verbinding versterkt. De zorg is dichterbij de school gekomen en voor ons als CJG is het onderwijs nu dichterbij. We kunnen elkaar beter vinden.”
Prinsen ervaart dat ook zo: “We nemen op deze manier letterlijk een kijkje in elkaars keuken. Om je een voorbeeld te geven. Een tijdje terug maakten we afspraken met leerplicht over het opnieuw opzetten van een verzuimkaart. Wat moet een school doen als er verzuim optreedt? Daarin denkt Maud bijvoorbeeld mee.” Het is volgens Prinsen ook winst dat het CJG nu van de verzuimkaart weet. “We krijgen zo een goede wederzijdse uitwisseling. Ik heb bijvoorbeeld via haar nu ook meer contact met jongerenwerk. Dat is fijn want we willen het jongerenwerk meer bij school betrekken.”
Win-winsituatie
Het CJG en de school werken ook samen in het trainingsaanbod voor leerlingen. Zowel de school als CJG verzorgen trainingen. Door nauw samen te werken, ontstaat hier ook een win-winsituatie. Timmermans legt uit: “Als we weten van elkaar wat we doen, kunnen we dat beter inzetten.”
CJG geeft sinds kort een training ‘verbeter je zelfbeeld’. Die kan op school worden aangeboden. “Onze samenwerking zorgt ervoor dat leerlingen de training gewoon op hun eigen school kunnen volgen. Op deze manier wordt het veel laagdrempeliger voor ze om zulke trainingen te volgen.”
“Kijken naar wat we wel kunnen doen.”
De meerwaarde van de samenwerking zit wat Timmermans betreft ook in het feit dat je verbinding met elkaar maakt. Dat er niet in onmogelijkheden wordt gedacht omdat de financiële stromingen nou eenmaal zo zijn ingericht. Ze legt uit: “De leerling moet centraal staan. Het kind binnen zijn gezin. Als je samen met school elkaar weet te vinden en kan optrekken dan hoop ik dat we uiteindelijk het goede doen, voor het kind, en natuurlijk altijd met de toestemming van de ouders.”Door (eerder) samen te werken, voorkom je volgens Timmermans soms dat specialistische hulp nodig is. “We moeten over de grenzen heen kijken van waar we denken dat de wet- en regelgeving het allemaal bepaalt. We moeten kijken naar wat we wel kunnen doen.”
Staande houden en sterk voelen
Het opstellen van een gedeelde ambitie maakt ook dat de neuzen dezelfde kant op staan. Want iedereen heeft dat gezin of die leerling voor ogen. Timmermans en Prinsen delen dezelfde visie: “We willen kinderen zo goed mogelijk zien opgroeien. Want de school is er niet alleen om een diploma te halen, maar juist ook om een jongere te leren zich staande te houden in de maatschappij en zich sterk te leren voelen. Daar staan wij als school én gemeente voor.”
De komende jaren blijft de gemeente Valkenswaard investeren in preventie. Het CJG en Were Di leggen ook contact met andere gemeenten om ervaringen te delen, te leren, maar juist ook om de problematiek in gezamenlijkheid op te pakken. “Want,” zeggen Timmermans en Prinsen: “Alleen als je dit samen oppakt, kom je samen vooruit!”