Vroegsignaleren doe je met de matrix vroegsignalering

Soms maken kinderen onder de 12 jaar deel uit van een groot verband waarin ook oudere kinderen een rol hebben. De individuele aanpak van twaalfminners en de aanpak van een jeugdgroep kun je niet los van elkaar zien. Daarom is er geen onderscheid gemaakt in 12-min en 12-plus-jeugdigen. We spreken hier over kinderen en jongeren.

Deze matrix is in eerste instantie bedoeld voor gemeenteambtenaren die de regierol moeten nemen in het traject van vroegsignalering en vroeghulp in de aanpak van kinderen of jongeren in een jeugdgroep. De matrix verheldert welke partners betrokken moeten of kunnen worden en welke taken en verantwoordelijkheid zij hebben.

De taken en verantwoordelijkheden zijn gestandaardiseerd beschreven (volgens het RACI-model). Een aantal partners die werkzaam zijn op het gebied van jeugdgroepen heeft de werkwijze getoetst.

Om de matrix overzichtelijk te houden, is een aantal partijen er niet in opgenomen, zoals de vele zorgpartijen die op lokaal niveau actief zijn. We beperken ons tot de landelijk opererende organisaties die werkzaam zijn in een gemeente, zoals Halt en GGZ.

• Vroegtijdig: dit betekent niet per definitie ‘in de eerste levensjaren’. Ook in latere ontwikkelingsfasen kunnen kleine problemen ontstaan die langzamerhand groter en groter worden.
• Probleem: het vertonen van probleem- en/of delictgedrag. Bijvoorbeeld het veroorzaken van overlast, hinderlijk of crimineel gedrag vertonen, of een jongere die in een zorgwekkende situatie verkeert.
• Ontwikkelingsproces: de lichamelijke, psychische, sociale of cognitieve ontwikkeling van een kind/jongere. De ontwikkeling van een kind is een samenspel tussen kind en ouder en de omgeving. Hoe ouder het kind, hoe meer de omgeving een rol gaat spelen. Factoren die de ontwikkeling kunnen bemoeilijken, kunnen komen vanuit de omgeving of vanuit het kind zelf.
• Kinderen: alle personen in de leeftijdsgroep 0-12 jaar.
• Jongeren: alle personen bedoeld in de leeftijdsgroep 12-23 jaar.

Met vroegsignalering bedoelen we het vroegtijdig signaleren van een dreigend probleem. Hierdoor kan een professional passend ingrijpen in het ontwikkelingsproces van een jongere dat deel uitmaakt van een jeugdgroep en dat verstoord dreigt te raken.

Jeugdcriminaliteit is een verzamelnaam voor strafbaar gedrag van jongeren. De groep jongeren die zich crimineel gedraagt, kan in vier categorieën worden verdeeld:

1. Zorgjongeren: dit zijn jongeren die nog niet verdacht zijn van een strafbaar feit, maar professionele hulp van zorginstanties is aanbevolen. Een zorgjongere kan een ‘meeloper’ in de jeugdgroep zijn of een jong broertje of zusje van een deelnemer in de groep. De term ‘zorgjongere’ is ook verenigbaar met de term ‘risicojongere’.
2. Risicojongeren: dit zijn jongeren die nog niet in contact zijn gekomen met de politie en justitie, maar dreigen af te glijden naar het criminele circuit.
3. First-offenders: dit zijn de jongeren die voor de eerste keer met justitie in aanraking komen.
4. Criminele jongeren: dit zijn jongeren die al met politie en justitie in aanraking zijn gekomen.

• Kijk voor preventieve interventies en werkwijzen in de database Aanpakken Jeugdgroepen
• Handreiking ‘Aanpak Kindermishandeling’